بدبین های برنده، خوشبین های خوشحال

آموخته های توسعه فردی همواره به ما این احساس را القا میکنند که در خصوص اهداف و انتخاب های خود باید تا حد ممکن مثبت نگر باشیم و براساس این گفته ها مثبت نگری و دیدن نیمه ی پر لیوان ما را در راه رسیدن به خواسته هایمان یاری میکند. بر خلاف این آموزه ها و طبق آزمایشات انجام شده افرادی که بیش از آنچه مثبت نگر باشند واقع نگرند و حتی تا حدی منفی نگر هستند در تصمیمات خود به ویژه تصمیمات مالی بهتر عمل میکنند در ادامه به شرح بیشتر این موضوع می پردازیم.

تفکر خوش بینانه ی خالی از واقع نگری  یکی از فراگیرترین خصلت های انسانی است. تحقیقات نشان داده است که افراد به طور مداوم جنبه های منفی را نادیده می گیرند و جنبه های مثبت را برجسته می کنند. مفهوم تفکر مثبت بی چون و چرا خود را در فرهنگ ما جا داده است.

مثبت نگری تحت تاثیر بخش های مختلف مغز و تعاملات بین آن ها است در مغز یک “مرکز مثبت اندیشی”  وجود ندارد بلکه چندین منطقه کلیدی در ایجاد احساسات مثبت و تنظیم خلق و خوی نقش دارند.  همکاری بین قشر جلوی مغز (PFC) -آمیگدال-هیپوکامپ و سیستم دوپامین مغز میانی احساسات مثبت را در ما شکل میدهند. همانطور که مطالعات نشان داده است، دوپامین با کاهش انتظارات منفی در مورد آینده بر شکل گیری باورها تاثیر می گذارد. همچنین توانایی به‌روزرسانی باورها در پاسخ به اطلاعات نامطلوب را مختل می‌کند، که در تصمیم‌گیری و قضاوت‌های درست می‌تواند خطرناک باشد.

همانطور که مطالعات نشان داده است، دوپامین با کاهش انتظارات منفی منجر به شکل گیری باورهای اغراق آمیز مثبت می شود.

زمانی که یک فرد به طور مداوم در تعصب خوش بینی افراط می کند، از تلاش برای حل یک مشکل اجتناب می کند و “فقط به بهترین ها امیدوار است” و معتقد است “کیهان بقیه کارها را انجام خواهد داد“.

دکتر محمد نامی در این خصوص می گوید :

وقتی فردی بیش از حد خوش بین و بیش از حد مثبت نگر باشد، می تواند خطرات یا چالش های بالقوه را نادیده بگیرد. این می تواند با اختلال در توانایی شناختی مرتبط باشد. مثبت نگری افراطی که با انکار یا باطل کردن احساسات منفی مشخص می شود، می تواند با سرکوب واکنش های واقعی مانع چابکی شناختی شود.

دکتر محمد نامی

 دلایل روانشناختی متعددی نیز می تواند پشت تعصب خوش بینی باشد. به عنوان مثال، مردم بر این باورند که مهارت ها و دانش لازم برای به نتیجه رسیدن کارها را دارند، حتی اگر نداشته باشند. آنها همچنین ممکن است رویدادهای منفی را “بعید” بدانند . به عنوان مثال، ممکن است فردی به درستی پس انداز نکند و ولخرج باشد، زیرا در آینده شرایط اضطراری را پیش بینی نمی کند و هنگامی که فاجعه ای رخ می دهد، آنها خود را در یک وضعیت وخیم و خارج از کنترل می بینند.

 کتاب خود با عنوان چگونه شفاف فکر کنیم (راهنمای سوگیری های شناختی انسان، که در سال 2023 منتشر شد)  توضیح داده است که خوش بینی بیش از حد می تواند زندگی یک فرد را به طرق مختلف تحت تاثیر قرار دهد.

برنامه ریزی مالی

افراد تمایل دارند بازده سرمایه گذاری خود یا توانایی خود را برای دستیابی به اهداف مالی را  بیش از حد برآورد کنند. این باعث می شود که آنها کمتر پس انداز کنند یا بیشتر از آنچه در توانشان است قرض بگیرند . این منجر به تصمیم گیری ضعیف  برای آینده می شود. این در مورد برنامه ریزی بازنشستگی نیز دیده می شود، جایی که مردم میزان پس انداز مورد نیاز را دست کم می گیرند. آنها منابع مالی موجود را بیش از حد برآورد می کنند، که منجر به کمبود صندوق های بازنشستگی و مشکلات مالیشان در آینده می شود.

کارآفرینی و سرمایه‌گذاری‌های تجاری

کارآفرینان هنگام راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید، تمایل دارند بسیار مثبت نگر باشند . آنها تمایل دارند احتمال  شکست را در نظر نگیرند و خطرات و چالش های موجود را دست کم بگیرند. در نتیجه ی عدم برنامه ریزی برای چالش های احتمالی،  احتمال شکست افزایش می یابد.

در روابط

گاهی اوقات، افراد در روابط خود دچار تعصب خوش بینی می شوند. آنها معتقدند که رابطه ی آنها بی نقص است. این منجر به اطمینان کاذب میشود و آنها کمتر تلاش می‌کنند تا در رابطه خود را توسعه دهند و از پرداختن به مسائل مهم اجتناب می کنند.

مقایسه‌های اجتماعی

مثبت نگری افراطی می‌تواند بر نحوه مقایسه افراد خود با دیگران نیز تاثیر بگذارد. آنها خود را با استعدادتر، جذاب تر یا موفق تر از دیگران می بینند. این منجر به اعتماد به نفس بیش از حد می شود.

چگونه امیدوار باقی بمانیم و از مزایای آن بهره ببریم و در عین حال از خود در برابر مضرات آن محافظت کنیم؟

آگاهی

زمانی که متوجه شدیم بسیاری از رویاهای ما توهمات خوش بینانه هستند، می توانیم برای ایجاد تعادل تلاش کنیم. ما باید به یادگیری ادامه دهیم و همواره از تجربیات گذشته ی خود عبرت بگیریم .

باید بدانیم هر تصمیم و انتخابی قطعا بخش های منفی نیز دارد. ما باید یاد بگیریم که چگونه منطقی فکر کنیم شکست ها را بپذیریم و از شکست های دیگران نیز بیاموزیم. پیامدهای منفی احتمالی هر موقعیتی باید در نظر گرفته شود. 

به جای تمرکز مداوم بر روی سود، ببینیم چگونه می توانیم روی جلوگیری از ضرر تمرکز کنیم.